Sự phát triển não bộ của thai nhi qua từng tam cá nguyệt mà mẹ bầu nên biết

Các chuyên gia cho biết rằng, quá trình phát triển não bộ của thai nhi khi còn ở trong bụng mẹ vô cùng “kì diệu”. Ngay từ tuần thai thứ 3 của thai kỳ, não bộ của em bé đã bắt đầu có sự hình thành, phát triển cũng như không ngừng hoàn thiện cho tới khi bé được sinh ra, thậm chí là tiếp tục phát triển trong những năm đầu đời.

Mẹ có biết cấu trúc não bộ của em bé như thế nào?

Về mặt cấu trúc giải phẫu, não bộ của em bé nói riêng hay của con người nói chung đều được chia thành 5 khu vực khác nhau, mỗi khu vực sẽ chịu trách nhiệm cho từng chức năng riêng biệt, bao gồm:

• Đạo não: Đây chính là phần lớn nhất của bộ não, chịu trách nhiệm thay đổi suy nghĩ, ghi nhớ và cảm nhận. Đồng thời đại não cũng chính là nơi mà vỏ não và các thùy cư trú, trong đó có cả thái dương và thùy trán.
• Tiểu não: Đây là khu vực chịu trách nhiệm phối hợp với các động tác cử động, duy trì tư thế và tạo cảm giác thăng bằng
• Thân não: Khu vực này chính là trung tâm điều khiển với nhiều chức năng quan trọng nhất, bao gồm cả nhịp tim, nhịp thở cũng như huyết áp.
• Tuyến yên: Khu vực này chỉ có kích thước bằng hạt đậu, có nhiệm vụ giải phóng các hormone vào cơ thể, hỗ trợ quá trình tăng trưởng, trao đổi chất và thực hiện một số chức năng khác.
• Vùng dưới đồi: Là khu vực có liên quan tới nhiệt độ của cơ thể, tạo ra cảm giác đói và khát, cảm xúc và giấc ngủ.

Tam cá nguyệt thứ nhất: Bé bắt đầu có sự chuyển động

Các chuyên gia cho biết rằng, chỉ sau khoảng 16 ngày thụ thai thì nền tảng thần kinh của thai nhi trong bụng mẹ bắt đầu có sự hình thành, phát triển theo chiều dài và có các nếp gấp. Sau đó, chúng sẽ chuyển thành một rãnh rồi dần dần tạo ra các ống thần kinh.

Vào khoảng tuần thai thứ 6 – 7 của thai kỳ, ống thần kinh sẽ đóng lại theo chiều cong và được chia thành 3 phần, bao gồm: não giữa, não sau và tiền đình. Tủy sống sẽ dần phát triển và sớm xuất hiện ở khu vực liền kề với não sau. Và không lâu sau nữa, các ống thần kinh sẽ “xây dựng” não bộ của thai nhi và sự phát triển của não sẽ chia thành 5 khu vực như đã nói ở trên. Tuy nhiên tất cả những khu vực não bộ của thai nhi lúc này vẫn cần thêm thời gian cho sự trưởng thành hoàn chỉnh.

Cũng ở trong giai đoạn này, một số tế bào thần kinh đặc biệt sẽ có mặt và di chuyển khắp phôi để giúp bé tạo ra các dây thần kinh đầu tiên. Hệ thần kinh của em bé sẽ bao gồm hàng triệu tế bào thần kinh, trong đó mỗi tế bào siêu nhỏ sẽ đều có các nhánh để chúng kết nối và truyền thông tin cho nhau. Về cơ bản thì các khớp thần kinh đầu tiên cũng có sự hình thành và tạo ra những chuyển động sớm của thai nhi, ví dụ như cuộn tròn vào đúng vị trí.

Có một số cử động khác cũng nhanh chóng diễn ra, em bé trong bụng mẹ có thể ngọ nguậy chân tay và bắt đầu phát triển cảm xúc ở tuần thứ 8. Vào cuối tam cá nguyệt đầu tiên, em bé sẽ có khả năng thực hiện khá nhiều hành động khác nhau mặc dù mẹ bầu vẫn chưa thể cảm nhận được điều đó.

Tam cá nguyệt thứ 2: Bé bắt đầu có những phản xạ

Bước tới giai đoạn tam cá nguyệt thứ 2 (3 tháng giữa thai kỳ), não bộ của thai nhi giữ vai trò điều khiển những cơn co thắt đều đặn ở cơ ngực và cơ hoành, cũng tương tự như là động tác thở. Đồng thời lúc này sẽ xuất hiện 1 lớp bảo vệ giúp gia tăng tốc độ truyền tín hiệu giữa các tế bào thần kinh, tên của nó là myelin, từ đó xuất hiện và bao phủ xung quanh dây thần kinh của em bé, Myelin sẽ tiếp tục phát triển cho tới khi em bé được 1 tuổi.

• Tuần thai thứ 16: Em bé lần đầu tiên biết nuốt và chuyển động miệng
• Tuần thai thứ 18: Mẹ bầu bắt đầu cảm nhận được những cú đạp đầu tiên của bé. Mặc dù vậy thì việc bé đạp lần đầu cũng có thể sẽ đến trễ hơn một vài tuần, đặc biệt là ở những mẹ có thai lần đầu tiên.
• Tuần thai thứ 21: Theo phản xạ tự nhiên bé có thể nuốt tới vài chục ml nước ối mỗi ngày. Hành động này sẽ giúp cho vị giác của bé dần dần có sự hoàn chỉnh hơn.
• Tuần thai thứ 24: Xuất hiện thêm một phản xạ đáng chú ý khác, đó chính là bé biết nháy mắt
• Tuần thai thứ 27: Khi tam cá nguyệt thứ 2 của bé kết thúc thì hệ thần kinh và não bộ của em bé vẫn đang tiếp tục phát triển và trưởng thành.

Ở những ngày cuối của tam cá nguyệt thứ 2, thân não của thai nhi gần như đã hoàn toàn trưởng thành. Chúng sẽ nằm ngay ở phía trên của tủy sống và ở bên dưới vỏ não – khu vực trưởng thành cuối cùng. Lúc này, hệ thống thần kinh của thai nhi đã có sự phát triển đủ để em bé biết giật mình nếu như có những tiếng động lớn ở bên ngoài tử cung, hay thậm chí là bé có thể quay đầu về phía phát ra giọng nói của người thân. Nếu như mẹ bầu muốn sử dụng âm nhạc để kích thích não bộ của bé thì đây chính là thời điểm thích hợp.

Tam cá nguyệt thứ 3: Em bé dần dần hoàn thiện não bộ

Bước sang tuần thai thứ 28 của thai kỳ, hệ thần kinh trung ương của em bé đã có thể điều khiển được nhịp thở nhịp nhàng cũng như kiểm soát được nhiệt độ của cơ thể. Đặc biệt các hoạt động sóng não của em bé đã xuất hiện chu kỳ giấc ngủ, trong đó bao gồm cả các giai đoạn có giấc mơ. Các chuyên gia cho biết rằng tam cá nguyệt thứ 3 (3 tháng cuối thai kỳ) chính là giai đoạn mà các tế bào cũng như hệ thống dây thần kinh của bé có sự phát triển nhanh chóng nhất.

Về khối lượng

Sự phát triển não bộ của thai nhi có sự gia tăng gấp 3 lần so với tọng lượng trong 13 tuần cuối của thai kỳ, từ khoảng 100g vào cuối tam cá nguyệt thứ 2 cho tới gần 300g ở thời điểm này

Về bề mặt não

Bề mặt của não bộ cũng sẽ trông khác đi, sẽ không còn được mịn màng như trước đây nữa mà sẽ ngày càng có nhiều rãnh và nếp nhăn hơn, tương tự giống như hình ảnh của bộ não thường thấy.

Tam cá nguyệt thứ 3: Em bé dần dần hoàn thiện não bộ

Về tiểu não

Tiểu não chính là nơi điều khiển sự vận động, được xem là khu vực phát triển nhanh chóng nhất trong toàn bộ não bộ của thai nhi với diện tích bề mặt tăng lên gấp 30 lần chỉ trong vòng 16 tuần cuối của thai kỳ.

Về vỏ não

Các chuyên gia cho biết rằng, mặc dù khu vực quan trọng nhất của não bộ này vẫn có sự phát triển nhanh chóng trong suốt cả thai kỳ, thế nhưng thực sự vỏ não chỉ thực sự bắt đầu có sự hoạt động trong khoảng thời gian em bé gần được sinh ra. Nhờ sự đa dạng ở môi trường bên ngoài bụng mẹ, vỏ não sẽ tiếp tục trưởng thành trong vài năm đầu đời của bé.

Chế độ ăn uống của mẹ bầu tốt cho sự phát triển não bộ của thai nhi

Axit folic/ Vitamin B

Bởi vì hệ thần kinh của em bé đã bắt đầu có sự phát triển khi vừa mới thị thai, chính vì thế các chuyên gia cho biết rằng phụ nữ ngay từ khi lên kế hoạch mang thai (tối thiểu là 1 tháng) cần bổ sung axit folic đầy đủ sớm cho cơ thể. Theo đó mỗi ngày, mẹ bầu nên bổ sung 400 – 600mg axit folic hay còn được gọi là vitamin B cho cơ thể.

Axit folic là chất dinh dưỡng đặc biệt cần thiết đối với sự phát triển của các tế bào, mô và DNA của thai nhi. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc sớm bổ sung loại chất này đầy đủ từ trước khi mang thai sẽ giúp mẹ bầu làm giảm 70% nguy cơ dị tật nghiêm trọng của ống thần kinh và khoảng 40% tỉ lệ trẻ sinh ra bị rối loạn phổ tự kỉ. Chính vì thế, mẹ bầu hãy bổ sung axit folic trước và trong suốt quá trình mang thai (ít nhất là 400mcg) đồng thời đảm bảo ăn nhiều thực phẩm chứa axit folic, bao gồm cả rau xanh, thịt đỏ hay ngũ cốc nguyên hạt.

Axit béo omega-3

Axit béo không no omega-3 mà cụ thể hơn là DHA, hay còn được gọi là axit docosahexaenoic là dưỡng chất có sự ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình phát triển não bộ và mắt của thai nhi. Vì đây là chất béo cấu trúc chính ở trong não và mắt của em bé, vì thế mà nó vô cùng cần thiết để mẹ bô sung đầy đủ trong thai kỳ, đặc biệt là vào tam cá nguyệt thứ 3 (3 tháng cuối thai kỳ) khi mà não bộ của thai nhi có sự phát triển mạnh mẽ nhất. DHA được tìm thấy ở trong rất nhiều các loại cá béo và cá nước lạnh như cá hồi, cá thu, cá tuyết… Ngoài ra, mẹ bầu cũng có thể bổ sung trứng, các loại hạt, rong biển… cũng sẽ bổ sung cho cơ thể một lượng DHA nhất định.

Tổng hợp: Dương Hoàng